ga naar de hoofdinhoud

Dubbelinterview: van SAW naar cao

Half september brachten CNV, FNV en de Vwvw naar buiten dat de technische omzetting van de Sectorale Arbeidsvoorwaardenregelingen Waterschapspersoneel (SAW) naar cao volbracht is. Wat komt er juridisch allemaal bij zo'n omzetting kijken? We vroegen het aan twee betrokkenen: mr. Fabienne Delpeut, jurist arbeidsvoorwaarden en ambtenarenrecht bij Waternet en Christelien de Goede, beleidsadviseur bij vakbond FNV.

Hallo Fabienne en Christelien, wat doe jullie in het dagelijks leven?

Fabienne: Als jurist aan werkgeverszijde bij Waternet in Amsterdam houd ik mij als adviseur onder meer bezig met arbeidsvoorwaarden en personeelsbeleid binnen de organisatie. Daarnaast bereid ik de organisatie op dit moment voor op de invoering van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) die per 1 januari 2020 gaat gelden.

Ik ben altijd werkzaam geweest in het Arbeidsrecht. Ik vind het leuk, het ligt me goed en ik heb het idee dat ik echt het verschil kan maken. Het grootste gedeelte van het dagelijkse leven van mensen speelt zich namelijk af op het werk en ik vind het belangrijk dat dit netjes, eerlijk en volgens de regels gaat. Ik ben trots dat ik daar een bijdrage aan kan leveren.

Christelien: Ik vind heel veel dingen leuk, en die probeer ik te combineren als beleidsadviseur bij FNV. Ik geef arbeidsmarktadvies, want eigenlijk ben ik econoom. In dat kader houd ik me bezig met trends en ontwikkelingen, ik ben dol op cijfers. Maar ik heb ook een aantal juridische vakken gevolgd, arbeidsrecht en ambtenarenrecht, in dat kader adviseer ik onze bestuurders.

Wat was jullie rol in het project ‘Van SAW naar cao’?

Fabienne: Samen met vertegenwoordigers van de Unie van Waterschappen en vakbonden, de secretaris-directeur van waterschap Aa en Maas en juristen van Leeuwendaal bespraken Christelien en ik artikelsgewijs de SAW. Christelien en ik waren verantwoordelijk voor de juridische check van de herschreven teksten. Een inhoudelijke wijziging van arbeidsvoorwaarden was namelijk niet de bedoeling, dat werd overgelaten aan de onderhandelpartners aan de cao-tafel.

Christelien: Door mijn eerdere ervaring bij een soortgelijk traject van de brandweer en het Rijk kon ik samen met Fabienne de teksten doorlopen. Fabienne vooral vanuit het oogpunt van de werkgevers en ik van de werknemers. Daarom deed ik navraag bij mijn collega’s van de FNV, zoals de kaderleden en de bestuurders en ook bij een jurist van CNV voordat de teksten in het volledige projectteam werden besproken.

Hoe zag de aanpak van SAW naar cao eruit?

Fabienne: Allereerst herschreef Leeuwendaal de teksten. Vervolgens bekeken Christelien en ik bij iedere tekst wat er 1-op-1 naar een cao kan, welke artikelen moeten worden aangepast aan het burgerlijke recht en waar de tekst toegankelijker en moderner gemaakt kon worden.

Christelien: Wanneer Leeuwendaal een tekst aanleverde hadden Fabienne en ik een week de tijd om met een juridische blik naar de tekst te kijken voor het hele projectteam bij elkaar kwam. Wij waren een soort ‘filter’. We keken of er juridisch nog hetzelfde stond als eerst. Fabienne en ik bekeken de teksten afzonderlijk, en vervolgens hadden we een belafspraak om de conclusies en bevindingen op te schrijven die vervolgens in het projectteam besproken werden.

Fabienne: Daarna kwam het hele projectteam bij elkaar en liepen we gezamenlijk de teksten door. Als iemand een opmerking of vraag had dan stonden we daar bij stil. Soms volgde er dan een discussie maar meestal waren we het allemaal vrij snel eens. Kwamen we er echt niet uit dan werd het onderwerp even geparkeerd, later nader uitgezocht of voorgelegd aan de cao-onderhandelaars om er een beslissing over te nemen.

Heb je een concreet voorbeeld van iets waar jullie tegenaan liepen?

Christelien: Het hele traject duurde maar 4 maanden, en dat vroeg wel om een hele strakke planning en een heel hoog tempo. We wilden de tekst niet alleen ‘Burgerlijk Wetboek-proof’ maken, maar ook makkelijk leesbaar in eenvoudig taalgebruik. Ik vind het zelf heel belangrijk dat iedereen een cao moet kunnen lezen, hij wordt tenslotte ook voor iedereen geschreven. Daarom probeerde we te lange zinnen en moeilijke woorden te ontwijken, maar dat kostte soms meer tijd dat we eigenlijk hadden.

Fabienne: Juristen kunnen eigenlijk op elke slak wel zout leggen hoor, ik tenminste wel, maar we zijn volgens mij niet écht tegen iets aangelopen. Wat ik wel heel goed onthouden heb, en waar ik ook echt met plezier aan terug denk, is het moment dat we zaten te worstelen met de uitleg van een juridische term. In de SAW staat een bepaling over de overlijdensuitkering. Mocht een ambtenaar komen te overlijden dan ontvangen ‘de nabestaanden’ een eenmalige uitkering conform dat artikel. In het Burgerlijk Wetboek (BW) is een soortgelijke bepaling opgenomen, maar daar wordt gesproken over ‘de nagelaten betrekkingen’ in plaats van ‘de nabestaanden’. In het gewone spraakgebruik kunnen  die termen prima door elkaar worden gebruikt, maar juridisch gezien betekenen ze ieder wat anders. Aangezien we allemaal niet gespecialiseerd zijn in familierecht, hebben we nog vrij lang (maar leuk) zitten broeden op een goede vertaling, die juridisch gezien hetzelfde betekent als ‘nagelaten betrekking’, maar wat minder wollig is. Uiteindelijk hebben we het opgelost door te zeggen ‘de nabestaande in de zin van (artikel 7: 674 van) het BW’. Simpel maar doeltreffend. Het nadenken over de juridische betekenis van bepaalde woorden vind ik altijd erg leuk, het levert hele leuke discussies op!

Christelien, jij zat aan tafel namens de vakbonden. Vakbonden zijn er voor de medewerkers, wat verandert er voor hen nu er een cao is?

Christelien: Volgens het ambtenarenrecht hebben ambtenaren een aanstelling. Vanaf 1 januari 2020 vallen ambtenaren onder het civiel recht en daarbij hoort een tweezijdige arbeidsovereenkomst in plaats van een aanstelling, dat is voor de medewerker wat gelijkwaardiger. De naam ‘ambtenaar’ verandert in de cao in ‘werknemer’ en het BW gaat gelden. Dat betekent onder andere dat een medewerker niet meer naar de bestuursrechter kan als hij het ergens niet mee eens is, maar dat hij naar de civiele rechter moet. Wat ook wel een leuk weetje is, is dat de ‘disciplinaire maatregelen’ verdwijnen. Ambtenaren kunnen volgens de SAW boetes krijgen als ze zich niet als een goed ambtenaar gedragen, dat is in strijd met het BW.

Hoe vonden jullie het proces gaan als je erop terugkijkt? 

Fabienne: Ik vond het ontzettend goed gaan! We zijn in mei begonnen en in augustus waren we klaar. Ik denk dat we ongeveer 5 bijeenkomsten hebben gehad in die 4 maanden. Dat geeft denk ik ook wel aan dat het heel vlot en soepel is gegaan. De samenwerking verliep ontzettend professioneel maar toch hebben we ook veel gelachen. We waren zeker niet bang om het gesprek of de discussie aan te gaan. Maar dit drukte vervolgens geen stempel op de algemene sfeer. Ik ben erg tevreden over het proces en best trots dat ik eraan mee mocht doen. Ik kijk er met heel veel plezier op terug.

Christelien: Ik vond inderdaad ook dat het onderlinge contact goed verliep. Zoals ik al zei lag het tempo enorm hoog, maar het is wel gelukt ruim voor 1 januari 2020. Dus dat doel is bereikt. Wel liggen er nog kansen om de volgende cao nóg begrijpelijker te schrijven. Maar de technische omzetting van SAW naar cao is gelukt.